Cando a tecnoloxía avanza máis rápido ca regulación, como poden as normas seguir o ritmo?
A lei está deseñada para marcar límites. Indícanos que está permitido, que está prohibido e que debe facerse para garantir a rendición de contas. Mais a intelixencia artificial complica este panorama. Os sistemas de IA atravesan fronteiras, evolucionan rapidamente e operan de maneiras que non sempre son transparentes. O resultado é unha fonda tensión: como podemos exercer control sobre sistemas que se resisten a seren delimitados?
Quen fai cumprir as normas?
A gobernanza tradicional depende dos estados. Porén, o alcance da IA adoita ir máis alá das fronteiras nacionais. Un modelo desenvolvido nun país pode despregarse a nivel global, modelado por datos de ducias de rexións. Isto suscita a cuestión: debe a aplicación recaer nos estados individuais, nas corporacións que crean os sistemas, ou en organismos supranacionais capaces de coordinarse a través das fronteiras?
O problema da extraterritorialidade
A IA non recoñece fronteiras. Unha regulación na UE pode influír en como as empresas deseñan sistemas usados en todo o mundo, mentres que normas máis laxas noutras rexións poden crear refuxios para a experimentación arriscada. O choque de marcos legais xera estándares desiguais e zonas grises onde a rendición de contas resulta difícil de situar.
Dilemas de aplicación
- Opacidade: moitos sistemas de IA son caixas negras, o que dificulta incluso para os seus propios creadores explicar como se toman as decisións.
- Velocidade: a creación de leis avanza lentamente, mentres que as técnicas de aprendizaxe automática evolucionan a un ritmo co que os reguladores non conseguen manterse.
- Captura corporativa: os reguladores a miúdo dependen da experiencia —e da presión— das mesmas empresas que deben supervisar.
Principios ou regras?
Unha resposta é tratar a lei da IA menos como as normas de tráfico —con instrucións fixas e detalladas—, e máis como a lexislación ambiental, guiada por principios xerais. Estes principios, como transparencia, rendición de contas e dignidade humana, ofrecen unha base flexible que pode adaptarse a medida que a tecnoloxía cambia.
Mais os principios só importan se poden facerse cumprir. Sen mecanismos de supervisión e reparación, corren o risco de se converteren en promesas baleiras.
Por que importa
Os límites do control non son unha escusa para a inacción. Son un recordatorio de que a lei debe evolucionar xunto coa ética —e de que as normas por si soas nunca abondan. A gobernanza non trata só do que pode escribirse nun estatuto, senón de como se distribúe o poder, como se garante a rendición de contas e como as sociedades deciden que valores se negan a comprometer.